Kefalet Sözleşmesi ve Kira Sözleşmelerinde Kefalet

1- Kefalet Sözleşmesinin Tanımı Kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir. Bu sözleşme, mevcut ve geçerli bir borç için veya gelecekte doğacak bir borç için o borç doğduğunda hüküm ifade etmek üzere kurulabilir. Adi kefalette, doğrudan doğruya kefile başvurulabilmesi için öncelikle borçlu aleyhine icra takibi yapılmalı […]

1- Kefalet Sözleşmesinin Tanımı

Kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir. Bu sözleşme, mevcut ve geçerli bir borç için veya gelecekte doğacak bir borç için o borç doğduğunda hüküm ifade etmek üzere kurulabilir.

Adi kefalette, doğrudan doğruya kefile başvurulabilmesi için öncelikle borçlu aleyhine icra takibi yapılmalı ve sonuç olarak kesin aciz vesikası alınmış olmalıdır. Aksi açıkça yazılmadığı müddetçe kefalet adi kefalet olarak kabul edilir. Müteselsil kefalette ise, alacaklı, borçluyu takip etmeden veya taşınmaz rehnini paraya çevirmeden önce direkt kefile takip başlatabilecektir. Ancak bunun için de yine borçlunun ifada gecikmesi veya ihtarın sonuçsuz kalması gerekmektedir.

2- Kefalet Sözleşmesinde Şekil

Kefalet sözleşmesinin geçerli olması için kefilin el yazısı ile; sorumlu olacağı azamî miktarı, kefalet tarihini ve müteselsil kefil olacak ise bu anlama gelecek ifadeleri yazması zorunludur. El yazısı içermeyip maktu şekilde düzenlenmiş kefalet sözleşmeleri kesin hükümsüzdür. Kefilin sorumlu olacağı azami miktar TL cinsinden olabileceği gibi yabancı para cinsinden de olabilir.

Kefalet sözleşmesi, asıl borç ilişkisinden ayrı bir sözleşme niteliği taşıdığından kefilin bazı hususları el yazısı ile hazırlaması zorunludur. Tarafların, kefilin sorumluluğunu asıl borcun belirli bir miktarı ile sınırlamaları yine ancak yazılı şekle uymaları halinde mümkündür. Sözleşmede sonradan yapılan ve kefilin sorumluluğunu artıran bir değişiklik yapılması istenildiğinde bu değişiklik de yazılılık şartına uygun olmalıdır.

Bununla birlikte kefalet sözleşmesi öncesinde veya en geç bu sözleşme akdedilirken (herhangi bir yasal ayrılık kararı veya ayrı yaşama hakkı mevcut değilse) eşin yazılı rızasının alınması gerekmektedir. Ancak ticari işletmenin sahibi, ortağı veya yöneticisinin şirket ile ilgili vereceği kefaletlerde eşin rızasını aranmamaktadır.

3- Kefaletin Sona Ermesi

Süreli kefalette sürenin bitiminde ve her halükarda asıl borç sona erdiğinde kefil de borcundan kurtulur. Bir gerçek kişi tarafından verilen her türlü kefalet, kefalet sözleşmesinin kurulmasından itibaren 10 yılın geçmesi ile kendiliğinden ortadan kalkar.

4- Kira Sözleşmelerinde Kefalet

Kira sözleşmesinin geçerliliği ilkesel olarak herhangi bir şekil koşuluna bağlı değildir. Ancak kira sözleşmesinde kefil olacaksa yukarıda zikredilen yazılılık şartlarını taşıması halinde geçerli bir kefillik söz konusu olacaktır. Kira sözleşmesinin herhangi bir nedenle hükümsüzlüğü kefalet sözleşmesini de hükümsüz hale getirir. Zira kefalet asıl borca bağlı bir borç olarak karşımıza çıkmaktadır. Kira sözleşmelerinde kefaletin amacı, alacaklı kiralayanın alacağını şahsen teminat altına almasıdır.

Kefalet, kira sözleşmesine kefalet maddesi eklenerek olabileceği gibi ayrı bir kefalet sözleşmesi düzenlerek de yapılabilecektir. Önemli olan kefalet tarihinin, kefilin sorumlu olduğu azami miktarın ve varsa müteselsil kefillik durumunun kefilin el yazısı ile belirtmiş olmasıdır. Kefil, hangi borca kefil olduğunu somutlaştırarak yazmalıdır. Bu nedenle kira sözleşmesine atıf yapılması kafidir. Kefil olunan husus belirsiz kaldığında kefalet sözleşmesi kesin hükümsüz olacaktır. Yine yalnızca kira ödeme borcundan mı sorumlu olunacağı yoksa kiracının diğer borçlarından da mı sorumlu olunacağının önceden belirlenmesinde fayda vardır. Aynı kefalet taahhüdünün altında birden çok kefil sorumluluk üstleniyorsa, her bir kefilin kendi sorumluluk limitini ve kefalet tarihini el yazısıyla belirtmesi gerekecektir.

Kira sözleşmelerinde sözleşme süresi boyunca kefil olunacağı belirtilse dahi taraflar yazılı olarak aksini kararlaştırılmadıkça veya sorumluluğun devam edeceğine ilişkin kayıt koyulmadıkça kefilin sorumluluğu, sözleşmede yazılı kira süresinin bitmesiyle sona erecektir. Örneğin; 3 yıllık bir kira sözleşmesinde kefilin sözleşme süresi boyunca sorumlu olacağı kararlaştırılmış ise kefilin sorumluluğu, 3 yıllık süreye ilişkin ödenemeyen kira bedelleri ile sınırlı kalacaktır. Kefil, kiracının yenilenen dönemlere ilişkin borçlarından (eğer kefil tarafından aksi beyan edilmemişse) sorumlu olmayacaktır.

Kira ilişkisi devredilirse, kiracı (borçlu) değişmiş olacağından, kefilin sorumluluğunun devamı, onun bu kira ilişkisinin devrine yazılı olarak izin vermesine bağlıdır. Fakat işyeri kiralarında, eski kiracının sorumluluğu 2 yıl daha süreceğinden, kefilin sorumluluktan kurtulması, ancak 2 yıllık sürenin sonunda gerçekleşir.

Bilindiği üzere, kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda sulh hukuk mahkemeleri görevlidir. Ancak kefalette bu husus farklıdır. Zira kefilin sorumluluğu kira sözleşmesinden değil, kefalet sözleşmesinden kaynaklanmaktadır. Kefil kira sözleşmesinin tarafı dahi değildir. Bu nedenle kefilin açacağı ve kefil aleyhine açılacak davalarda asliye hukuk mahkemesi görevlidir. Kefalet sözleşmesi her iki taraf için de (alacaklı ve kefil için) ticari iş niteliği taşıyorsa, ticaret mahkemesinin görev alanına dâhil olacaktır. Kefalet sözleşmesinin kefil açısından ticari iş sayılması, kefilin ticaret şirketi olduğu hallerde kabul edilmelidir. Kefilin gerçek kişi olduğu hallerde de, onun ticari işletmesiyle ilgisi bulunmaktaysa, yine ticari iş sayılabilir.

5- Sonuç

Kefalet, kiraya verenlerin haklarını koruyan bir kurum olduğu için bu yazıda bahsedilen şartlara özellikle kiraya verenlerin dikkat etmesinde fayda vardır. Bu nedenle kefilin yükümlülüğünün kapsamının, sorumlu olduğu azami miktarın ve kefil olunan tarihin ile açık ve şekilde belirtilmesi gerekir. Zira bu hususlara uyulmazsa kefaletin hükümsüzlüğü söz konusu olabilecektir.